Probleemstelling is typisch een woord met meerdere betekenissen. Een algemene definitie is: formulering van een probleem met de bedoeling het te gaan oplossen (Encylco.nl). Als je hier van uit gaat is het formuleren van het probleem zelf dus een probleemstelling. In ‘onderzoeksland’ wordt met probleemstelling bedoeld de uiteindelijke formulering van een probleem in een doelstelling en onderzoeksvraag. Daarbinnen zijn twee stromingen herkenbaar. In het ene geval wordt een ‘centrale vraag’ bedoeld. Verschuren heeft de probleemstelling specifieker gemaakt (1986, 2008). Volgens hem worden zowel de waarom als de wat van onderzoek beschreven in de probleemstelling, dus zowel een doelstelling als onderzoeksvragen. En om het nog ingewikkelder te maken zijn er ook nog hoofdvragen en deelvragen. Voor het uitvoeren van een onderzoek is het belangrijk te weten dat je eerst het probleem beschrijft waar je advies over gaat geven (probleemanalyse / situatieschets). Deze beschrijving eindigt in een adviesvraag. Vervolgens bepaal je waar nog kennis over ontbreekt en formuleer je de onderzoeksdoelstelling en onderzoeksvragen (probleemstelling). Dit alles kan niet zonder het bestuderen van theorie. Je bent immers niet de eerste die op dit terrein advies wilt gaan geven. Anderen hebben dit onderwerp ook al eens bestudeerd, vaak in iets andere contexten. Gebruik dus deze kennis en pas het aan voor de eigen context. Je geeft hiermee het perspectief aan waarmee je het probleem wilt gaan tackelen.
Even herhalen: de opdrachtgever wil graag een oplossing voor een probleem. De vraag van de opdrachtgever (initiële vraag) wordt door je vertaald naar een probleemoplossende vraag, naar een adviesvraag. Antwoorden geven op deze adviesvraag is de taak van de professional, in dit geval de communicatieprofessional. Soms kun je het antwoord al geven, heb je kennis genoeg over het vakgebied en de concrete situatie. In het begin van je carrière ontbreekt er vaak nog kennis om kundige oplossingen te bedenken en te onderbouwen. Daarom ga je je verdiepen in theorie. Maar daarom ga je ook aanvullend onderzoek doen naar het concrete probleem voor die ene organisatie. Het doel van onderzoek is dus kennis vergaren (doelstelling). Het doel van onderzoek is antwoord te geven op de onderzoeksvragen = ‘weten’ = kennis. De kennis opgedaan met behulp van onderzoek kun je gebruiken om weloverwogen keuzes te maken. De opbrengst van het onderzoek is ‘kennis’ om een oplossing te kunnen bedenken. Gegevens uit onderzoek helpen je de praktijkvraag te beantwoorden, de oplossing te bedenken.
De adviesvraag = de vraag die in de praktijk leeft. Antwoord = oplossing voor praktijkprobleem (zie meer hierover bij adviesvraag)
De doelstelling van onderzoek = het doel wat de onderzoeker heeft met het onderzoek: Inzicht krijgen / kennis vergaren over… (zie meer hierover bij doelstelling)
De onderzoeksvraag = vraag naar kennis:Wie doet wat, waarom, waar en met welke frequentie (enzovoort)? Zie meer hierover bij onderzoeksvraag)
Doelstelling en onderzoeksvragen bepalen samen het domein van onderzoek.